Onderzoek geleiden van schieraal langs gemalen

Nu nog raken vele schieralen zwaargewond in de Nederlandse gemalen. De Combinatie van Beroepsvissers (CvB) en het ingenieursbureau Tauw zijn gestart met onderzoek naar nieuwe manieren om te voorkomen dat schieralen in gemaalpompen terechtkomen.  Doel is de schieralen naar een gemakkelijke doorgang te geleiden. Daar waar geen bruikbare doorgangen zijn, zal de aal worden opgevangen en over de dijk gezet. Het onderzoek loopt tot voorjaar 2012.

Trekdrang

De problemen ontstaan doordat volwassen schieralen vanaf de binnenwateren naar de paaigronden op zee willen trekken. Jonge aal komt vanaf zee het zoete water binnenzwemmen en gaat dan op zoek naar geschikte opgroeigebieden. In de rivieren, kanalen en polders groeien de aaltjes op totdat zij weer weg willen trekken naar zee. Tijdens nachtelijke najaarsstormen met veel regen gaan de volwassen alen - 'schieralen' genoemd – op zoek naar de uitgang. Veelal gaan ze met de stroom mee en komen dan uiteindelijk bij een gemaal.

De trekdrang van schieralen is zo groot, dat zij zich met de waterstroming mee laten voeren, door de gemaalpompen heen. Het resultaat is dan soms zwaargewonde of zelfs dode schieralen achter het gemaal. Zo wordt de voortplanting van alen ernstig gehinderd.

Startsein

Eén van de mogelijke maatregelen om dit probleem op te lossen, is het voorkómen dat schieralen – en andere vissen – in de gemaalpompen terecht komen. Hoe dat kan, wordt onderzocht in het project Geleiden van schieraal langs gemalen. De CvB en Tauw gaven op 15 maart het startsein voor het project.

In dit project wordt onderzoek gedaan naar mogelijkheden om de schade en sterfte aan schieralen door gemaalpompen zoveel mogelijk te beperken. Bij een zestal gemalen, verspreid over Nederland, zullen innovatieve systemen voor wering- en geleiding getest worden. Dit zijn systemen specifiek gericht op het beïnvloeden van het zwemgedrag van vissen. Ze zijn ontwikkeld in binnen- en buitenland en worden nog niet of nauwelijks bij Nederlandse gemalen zijn toegepast.

Er wordt geprobeerd de schieraal weg te leiden van de gemalen naar een bypass. Als die mogelijkheid er niet is, wordt de schieraal naar een fuik van een visser geleid. De in de fuiken gevangen schieraal zal over de dijk gezet worden, zodat zij zo hun trek naar zee kunnen voortzetten.

Zie het  schema Visgeleiding onderaan deze pagina.

Experimenten

Het project wordt uitgevoerd onder leiding van advies- en ingenieursbureau Tauw, met een grote rol voor de beroepsvisserij. Er werken verscheidene waterschappen mee: Waterschap Noorderzijlvest, Waterschap Scheldestromen, Waternet, Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en Wetterskip Fryslan. Ook het onderzoeksinstituten IMARES en KEMA zijn bij het project betrokken.

Tijdens de startbijeenkomst in het Waterschapshuis in Amersfoort presenteerden de deelnemende organisaties de eerste ideeën bij de experimenten die dit najaar uitgevoerd zullen worden. Afronding van het project is voorzien in het voorjaar van 2012. De ervaringen uit dit project zullen nationaal en internationaal breed verspreid worden.

Het project draagt bij aan de doelstellingen uit het nationaal aalbeheerplan. Dat plan moet bijdragen aan het herstel van de zorgwekkende palingstand.
Uitvoering van het aalbeheerplan is in belangrijke mate afhankelijk van de palingsector zelf. Dit project is geselecteerd in het kader van het Nederlandse operationele programma Perspectief voor een duurzame visserij voor de periode 2007-2013, dat wordt meegefinancierd door het Europees Visserijfonds.